สภาพทั่วไป
ในปี พ.ศ. 2462 ได้ยกฐานะหมู่บ้านเป็นตำบลโพนทัน และได้รับการยกฐานะจากสภาตำบล เป็น องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านโพนทัน เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม 2553 โดย โดยมีหมู่บ้านในเขตการปกครอง จำนวน 5 หมู่บ้าน มาจนถึงปัจจุบัน องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านโพนทัน ตั้งอยู่ ริมถนนแจ้งสนิท (อุบลราชธานี-ยโสธร) บ้านโพนทัน หมู่ที่ 1 ตำบลโพนทัน อำเภอคำเขื่อนแก้ว จังหวัดยโสธร ซึ่งอยู่ห่างจาก จังหวัดยโสธร ไปทางทิศใต้ ระยะทางประมาณ 18 กิโลเมตร อยู่ห่างจาก อำเภอคำเขื่อนแก้ว ไปทางทิศเหนือ ระยะทางประมาณ 6 กิโลเมตร
เนื้อที่
องค์การบริหารส่วนตำบลโพนทัน มีเนื้อที่ทั้งหมด 8,750 ไร่ หรือประมาณ 14 ตารางกิโลเมตร เป็นพื้นที่ทำการเกษตร จำนวน 8,212 ไร่ ส่วนที่เหลือเป็นพื้นที่อยู่อาศัย และพื้นที่สาธารณะประโยชน์
อาณาเขต
- ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลย่อ อำเภอคำเขื่อนแก้ว จังหวัดยโสธร โดยมีแนวเขตเริ่มต้นจากกึ่งกลางหนองฮี บริเวณพิกัด VC 204352 ไปทิศตะวันออกเฉียงเหนือ จดกึ่งกลางถนนแจ้งสนิท บริเวณพิกัด VC 211357 ไปทิศตะวันออกตามแนวกึ่งกลางถนนแจ้งสนิท สิ้นสุดที่บริเวณพิกัด VC 242324 รวมระยะทางด้านทิศเหนือ ประมาณ 5.5 กิโลเมตร
- ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลสงเปือย อำเภอคำเขื่อนแก้ว จังหวัดยโสธร ได้มีแนวเขตเริ่มต้นจากถนน รพช. (บ้านลุมพุก – สงเปือย) บริเวณพิกัด VC 231301 ไปทางทิศเหนือถึงแยกทางเกวียน บริเวณพิกัด VC 223312 ไปทิศตะวันตกตามกึ่งกลางทางเกวียน ผ่านถนนสงเปือย – แจ้งสนิท บริเวณพิกัด VC 211357 ถึงริมห้วย กะหล่าว ทางทิศใต้ บริเวณพิกัด VC 212318 สิ้นสุดที่ร่องบ่อบรรจบ ห้วยกะหล่าว บริเวณพิกัด VC 190330 รวมระยะทางด้านทิศใต้ ประมาณ 5.4 กิโลเมตร
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลลุมพุก อำเภอคำเขื่อนแก้ว จังหวัดยโสธร โดยมีแนวเขตเริ่มต้นจากกึ่งกลางถนนแจ้งสนิท บริเวณพิกัด VC 242324 ไปทิศตะวันออกตามแนวกึ่งกลางถนนแจ้งสนิท บริเวณพิกัด VC 250316 ไปทิศตะวันตกเฉียงใต้ ผ่านถนนบ้านลุมพุก-สำโรง บริเวณพิกัด VC 246310 ผ่านถนนบ้านโพนแพง – สำโรง บริเวณพิกัด VC 239306 สิ้นสุดที่ถนน รพช. (บ้านลุมพุก-สงเปือย) บริเวณพิกัด VC 231301 รวมระยะทางด้าน ทิศตะวันออกประมาณ 3.6 กิโลเมตร
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลย่อ อำเภอคำเขื่อนแก้ว จังหวัดยโสธร โดยมีแนวเขตเริ่มต้นจากร่องบ่อบรรจบห้วยกะหล่าว บริเวณพิกัด VC 190330 ไปทางทิศเหนือตามร่องน้ำลึกห้วยสะแนน ผ่านหนองสนมสิ้นสุดที่กึ่งกลางหนองฮี บริเวณพิกัด VC 204552 รวมระยะทางด้านทิศตะวันตกประมาณ 3 กิโลเมตร
ลักษณะภูมิเทศ
ลักษณะภูมิเทศ โดยทั่วไปเป็นที่ราบลุ่ม ประมาณ 72% ของพื้นที่ทั้งหมด ซึ่งเหมาะสมสำหรับการทำนา โดยพื้นที่จะลาดเอียงไปทางทิศตะวันออกของตำบล แยกลักษณะทางกายภาพได้ ดังนี้
- พื้นที่ของตำบลโพนทัน 80% ของพื้นที่รวมเหมาะสมในการปลูกข้าว เพราะอยู่ในที่ราบลุ่มทุ่งนาสลับป่าโปร่งดินเป็นดินปนทรายความอุดมสมบูรณ์ของที่ดินทั่วไปอยู่ในระดับปานกลาง จึงเป็นพื้นที่เหมาะแก่การเกษตรกรรมจัดเป็นชุดดินร้อยเอ็ด ดินร่วนปนทราย ดินไม่เค็มและน้ำไม่ท่วม บางส่วนของพื้นที่เป็นที่น้ำซึมน้ำซับตลอดปี เนื้อที่ จำนวน 150 ไร่ ประชากรนำน้ำมาใช้ในระบบท่อ เพื่อการอุปโภคและบริโภคตลอดปี มีแหล่งน้ำธรรมชาติ ได้แก่ ห้วยกะหล่าว หนองฮี และหนองสนม
- ดินที่เป็นที่ดอน ซึ่งชาวนาได้นำมาใช้ในการปลูกข้าวปลาย เดือนสิงหาคม–กันยายน ทำให้ข้าวที่ปลูกมีระยะในการแตกกอจำกัด ทำให้ผลผลิตต่ำ
- ส่วนพื้นที่ปลูกพืชไร่ และไม้ผลและยืนต้นอยู่ทางทิศเหนือของตำบล เหมาะในการปลูกพืชไร่
เขตการปกครอง
เขตพื้นที่รับผิดชอบ องค์การบริหารส่วนตำบลโพนทัน มีหมู่บ้านในเขตปกครอง ทั้งหมด 5 หมู่บ้าน เต็มส่วนทั้ง 5 หมู่บ้าน
ประชากร
องค์การบริหารส่วนตำบลโพนทัน มีประชากรในเขตพื้นที่รับผิดชอบ ทั้งสิ้น 3,377 คน แยกเป็นชาย 1,700 หญิง 1,677 คน มีจำนวนหลังคาเรือน 1,023 หลังคาเรือน ดังนี้
หมู่ที่ | ชื่อหมู่บ้าน | ชาย | หญิง | หลังคาเรือน |
---|---|---|---|---|
1 | บ้านโพนทัน | 396 | 349 | 238 |
2 | บ้านโพนทัน | 262 | 258 | 142 |
3 | บ้านน้ำเกลี้ยง | 301 | 302 | 185 |
4 | บ้านสำโรง | 314 | 323 | 205 |
5 | บ้านโพนทัน | 427 | 445 | 253 |
ที่มา : สำนักงานทะเบียนราษฎร์ อำเภอคำเขื่อนแก้ว จังหวัดยโสธร ณ มีนาคม พ.ศ. 2558
ลักษณะภูมิอากาศ
พื้นที่ตำบลบ้านแมด อยู่ในเขตภูมิอากาศแบบ Tropical Savanha : “Aw” ตามระบบจำแนกประเภท ภูมิอากาศของ Koppen คือ มีช่วงความแตกต่างของฤดูฝน และฤดูแล้ง อย่างชัดเจน มีช่วงกลางวันยาวในฤดูร้อน และมีอุณหภูมิเฉลี่ยสูงตลอดปี อยู่ภายใต้อิทธิพลของลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ (มรสุมฤดูหนาว และฤดูแล้ง) และลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ (มรสุมฤดูร้อน และฤดูฝน)
ลักษณะฤดูกาลโดยปกติตามมาตรฐานภูมิศาสตร์สากล จะมีเพียงฤดูเดียว คือ ฤดูร้อน ทั้งร้อนชื้น และร้อนแห้งแล้ง แต่ถ้าจำแนกตามภูมิศาสตร์ของภูมิภาค สามารถแบ่งได้ 3 ฤดูกาล ดังนี้
ฤดูฝน เริ่มประมาณกลางเดือนพฤษภาคม ไปจนถึงกลางเดือนตุลาคม และมักปรากฏเสมอว่า ฝนทิ้งช่วง ในเดือนมิถุนายน ถึง เดือนกรกฎาคม แต่ระยะทิ้งช่วง จะไม่เหมือนกันในแต่ละปี ซึ่งในช่วงปลายฤดูฝนมักจะมีพายุหมุนเขตร้อนเคลื่อนผ่านหรือเข้าใกล้ ทำให้มีฝนตกชุก บางปีอาจเกิดภาวะน้ำท่วม
ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่กลางเดือนตุลาคม ถึง กลางเดือนกุมภาพันธ์ โดยอุณหภูมิจะลดลง ตั้งแต่ปลายเดือนตุลาคมเป็นต้นไป และจะหนาวมากในช่วง ปลายเดือนธันวาคม ถึง เดือนมกราคม ในฤดูนี้จะได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งพัดเอาความหนาวเย็นและแห้งเข้ามาปกคลุม
ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่กลางเดือนกุมภาพันธ์ ถึง กลางเดือนพฤษภาคม อากาศจะเริ่มร้อนขึ้นตามลำดับ และอาจมีฝนตกบ้างเป็นบางวันแต่ปริมาณไม่มากนัก ไม่เพียงพอต่อการเพาะปลูก ในฤดูนี้มักจะมีพายุฤดูร้อนเกิดขึ้น ทำให้เกิดพายุฝนฟ้าคะนองและลมกระโชกแรง
การคมนาคม
องค์การบริหารส่วนตำบลโพนทัน มีทางหลวงแผ่นดินสาย 23 ตัดผ่าน จำนวน 1 เส้น คือ ถนนแจ้งสนิท นอกจากนี้ยังมีถนนลาดยางกรมโยธาธิการ ซึ่งตัดเชื่อมระหว่างหมู่บ้าน และภายในหมู่บ้าน จำนวน 3 เส้น ถนนคอนกรีตเสริมเหล็กภายในหมู่บ้าน 28 เส้น ถนนคอนกรีตเสริมไม้ไผ่ในหมู่บ้าน จำนวน 3 เส้น ถนนลูกรังภายในหมู่บ้าน และเชื่อมระหว่างหมู่บ้าน 15 เส้น
ไฟฟ้า
ในเขตพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบลโพนทัน มีไฟฟ้าเข้าถึงครัวเรือน 100%
แหล่งน้ำธรรมชาติ
- ลำน้ำ,ลำห้วยจำนวน 1 สาย
- บึง,หนองและอื่นๆ จำนวน 2 แห่ง
แหล่งน้ำสร้างขึ้น
- ฝาย จำนวน 3 แห่ง
- บ่อน้ำตื้น จำนวน 12 แห่ง
- บ่อโยก จำนวน 4 แห่ง
- ประปาหมู่บ้าน จำนวน 5 แห่ง
- ประปาการประส่วนภูมิภาค จ่ายน้ำครอบคลุมพื้นที่บ้านน้ำเกลี้ยง หมู่ที่ 3
- ประปาองค์การบริหารส่วนตำบลโพนทัน จ่ายน้ำครอบคลุมพื้นที่บ้านโพนทัน หมู่ที่ 1,2 และ 5
การศึกษา
- โรงเรียนประถมศึกษา 3 แห่ง
- โรงเรียนมัธยมศึกษา 1 แห่ง
- ที่อ่านหนังสือพิมพ์ประจำหมู่บ้าน 5 แห่ง
- ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 1 แห่ง
- หอกระจายข่าว 5 แห่ง
- ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีทางการเกษตร 1 แห่ง
- หอกระจายข่าว อบต. 1 แห่ง
การศาสนา
- วัด/สำนักสงฆ์ 5 แห่ง
- ประชาชนในพื้นที่ นับถือศาสนาพุทธ 100%
ประเพณี
- ประเพณีงานวันขึ้นปีใหม่ ช่วงเดือนมกราคม
- ประเพณีบุญมหาชาติ ช่วงเดือนมีนาคม
- ประเพณีวันสงกรานต์ ช่วงเดือนเมษายน
- ประเพณีบุญบั้งไฟ ช่วงเดือนพฤษภาคม
- ประเพณีวันเข้าพรรษา ช่วงเดือนกรกฎาคม
- ประเพณีวันออกพรรษา ช่วงเดือนตุลาคม
- ประเพณีวันลอยกระทง ช่วงเดือนพฤศจิกายน
การสาธารณสุข
- โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพประจำตำบล 1 แห่ง
- เจ้าหน้าที่ 4 คน
- เตียงคนไข้ 3 เตียง
- อัตราการมีและใช้ส้วมราดน้ำ 100%
ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน
- ที่ทำการตำรวจชุมชนประจำตำบล 1 แห่ง
อุตสาหกรรม
- โรงงานผลิตน้ำดื่ม จำนวน 1 แห่ง
- ร้านรับซื้อของเก่า จำนวน 2 แห่ง
แรงงาน
จากการสำรวจของ องค์การบริหารส่วนตำบลโพนทัน ข้อมูลพื้นฐานพบว่า ประชากรที่มีอายุระหว่าง 15 – 60 ปี ส่วนมากจะเป็นแรงงานด้านการทำการเกษตรกรรม และมีบางส่วน ที่ไปรับจ้างทำงานนอกพื้นที่ รวมทั้งแรงงานที่ไปทำงานต่างประเทศ ปัญหาที่พบ คือ ประชากรต้องไปทำงานนอกพื้นที่ หรือในตัวเมืองที่มีโรงงานอุตสาหกรรม บริษัท ห้างร้านใหญ่ๆ เพราะในพื้นที่ไม่มีโรงงานอุตสาหกรรม ที่มีการจ้างแรงงาน
การท่องเที่ยว
ในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลโพนทันไม่มีแหล่งท่องเที่ยวในพื้นที่ แต่ได้ส่งเสริมการท่องเที่ยวให้เกิดขึ้นในชุมชน เช่น พิพิธภัณฑ์หนังประโมทัย ห้วยกะหล่าว การจัดงานประเพณีต่างๆ
ภูมิปัญญาท้องถิ่นและภาษาถิ่น
ประชาชนในเขตพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบลโพนทัน ได้อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น ได้แก่ หนังประโมทัย วิธีการทำเครื่องจักรสารที่ใช้สำหรับครัวเรือน วิธีการทำการเกษตรบ้านดั้งเดิม
- ตำบลโพนทันร่วมกัน อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น ได้แก่ หนังประโมทัย วิธีการทำเครื่องจักรสารที่ใช้สำหรับครัวเรือน วิธีการทำการเกษตรบ้านดั้งเดิม
- ประชาชน ร้อยละ 98 พูดภาษาอีสาน